Son zamanlarda ülkemiz adına uzay araştırmaları kapsamında oldukça güzel gelişmeler yaşandı. Türkiye’nin Milli Uzay Programı kapsamında Alper Gezeravcı, 19 Ocak 2024’te Uluslararası Uzay İstasyonu’na 13 bilimsel deney yapmak üzere gönderildi. Türkiye’nin ilk astronotu 18 gün Uluslararası Uzay İstasyonu’nda kaldıktan sonra 9 Şubat 2024’te Dünya’ya geri döndü. 2024 yılının Nisan ayında ise ikinci astronotumuz Tuva Cihangir Atasever’in alçak yörünge uçuşu gerçekleştirmesi planlanıyor.
Gökyüzüne baktığımızda en sık gözlemlediğimiz takımyıldızı Büyük Ayı takım yıldızı olmaktadır. Bu takım yıldızı en iyi ilkbahar ve sonbahar mevsiminde rağmen ülkemizin konumu itibariyle hep gökyüzündedir. Büyük Ayı figüründen öne çıkan takım yıldızı aynı zamanda büyük bir kepçeye benzetmek mümkündür. Bu takım yıldızı içerisinde bulunan Dubhe ve Merak yıldızları Kutup Yıldızı Poliris’i bulmayı kolaylaştıran “işaret yıldızları” olarak bilinir.
Mart ayının sonuna doğru ilkbaharın habercisi olan Aslan Takımyıldızı yükselecektir. Bu takım yıldızının en parlak yıldızı Regulus aslanın kalbini simgelemektedir. Aslan takım yıldızı gökyüzünde yükseldikten sonra doğu ufku üzerinde yaz gökyüzünün en parlak yıldızı Arkturus belirmeye başlar. Arkturus hava karardığında doğu ufku üzerinde yer alıyorsa ilkbahar gelmiş demektir.
Kutup yıldızı ile gökyüzünde sol tarafında yükselmeye başlayan Kraliçe takımyıldızı bulunmaktadır. “ W” veya “M” harfine benzeyen bu takımyıldızı gün geçtikçe gökyüzünde alçalacaktır. Kraliçe takımyıldızı da Büyük Ayı takımyıldızı gibi batmayan takımyıldızlarından biri olarak birkaç ay aramızda olamayacaktır.
Güneye baktığımızda gökyüzünün en parlak yıldızı Sirius’u (Akyıldız) tam karşımızda görebiliriz. Gökyüzünün en görkemli takımyıldızı Orion onun sağ üzerinde, yine gökyüzünün en parlak yıldızlarından biri olan Prokyon ise sol üzerinde yer alır. Sirius, Prokyon ve Orion’daki Betelgöz, Kış Ücgenini oluşturur. Kış Üçgeni Mart ayında hava karardıktan sonra gökyüzünde en yüksek konumuna gelmektedir.
Kış gökyüzünün belirgin takımyıldızlarından Boğa’yı ve turuncu parlak yıldız olan Aldebaran’ı Orion’un sağ üstünde görebiliriz. Birbirine yakın parlaklıktaki iki parlak yıldızı sayesinde İkizler Takımyıldızını tam tepede olduğunu görebiliriz.
Sabah gün doğumundan önce gökyüzüne bakınca yaz aylarında görmeye alışkın olduğumuz Akrep ve Yay takım yıldızlarını görebiliriz.
Ayrıca hem yeryüzüne hem de gökyüzüne ilkbahar geliyor. 20 Mart’ta Güneş Ekvator’a dik olarak gelecek ve tüm Dünya’da ekinoks yani gece gündüz eşitliği yaşanacaktır. Ülkemizde ise 21 Mart tarihi Nevruz Bayramı olarak da kutlanmaktadır. Gökyüzünde ise ilkbaharın gelişi “İlkbahar Ilımı” olarak adlandırılır.
En yakın komşumuz Ay ‘a gelince 3 Mart tarihinde Son Dördün,10 Mart tarihinde Yeni Ay,17 Mart İlkdördün, 25 Mart tarihinde Dolunay evresinde olacaktır. Mart ayında Ay, yörünge hareketi sırasında 10 Mart’ta Dünya’ya en yakın, 23 Mart’ta en uzak konuma geliyor. Ayrıca
25 Mart’taki yarıgölge Ay tutulması olacaktır. Dünya’nın yarıgölgesi Ay’ın üzerine düşecek ve Ay’ın parlaklığında belli belirsiz bir azalma olacaktır. Bu tutulma ülkemizden görülemeyecektir. Ay Tutulması Avrupa ve Afrika’nın batısı, Kuzey ve Güney Amerika ile Asya’nın ve Avustralya’nın doğusundan izlenebilecek.
Gözümüz hep gökyüzünde olsun, sevgilerimle…
Uzm. Nuriye AŞUT ÖNAL
Fen Bilimleri Öğretmeni
Körfez Bilim ve Sanat Merkezi
Kaynakça:
Url.1:https://eylulesintisi.com/Icerik/buyukayiursamajorvekucukayiursaminortakimyildizlari-791.html
Url.2: https://www.kozmikanafor.com/kutup-yildizi-nedir-polaris-gokyuzunde-nasil-bulunur
Url.3: https://sarkac.org/2024/03/bu-ay-gokyuzu-mart-2024
